Topluma açık yeşil alanların yapısal ve bitkisel tasarımının planlanması, uygulanması ve bakımının yapılması noktasında çalışmalar yürüten peyzaj mimarlığı, alanların estetik görünümünün yanı sıra fonksiyonellik de sunuyor. TSE Başkanı Prof. Dr. Adem Şahin Peyzaj Mimarlığı’nda standartların önemini, kentsel donatı ekipmanlarının tasarıma etkisini ve peyzaj uygulamalarında karşılaşılan olumsuzluklarını Havuz & Sauna dergisine anlattı.
Ekolojik veri tabanlı fiziksel planlama ve tasarım disiplini olan Peyzaj Mimarlığı’nda standartların önemi nedir? TSE’nin bu bağlamda yürüttüğü çalışmalar hakkında bilgi verir misiniz?
Planlama ve tasarım süreçlerini bünyesinde barındıran peyzaj mimarlığı disiplini için tüm disiplinlerde olduğu gibi standartlar büyük önem taşımaktadır. Peyzaj mimarlığında kullanılan terimler ve tariflerinden tutun, peyzaj mimarlığı alanında proje, uygulama ve bakım onarım hizmeti veren işyerlerinin uyması gereken kurallara kadar tüm hususlar standartlarla belirlenmiş durumdadır. Bunun yanında, peyzaj tasarımının alanına giren kamusal alanlarda kullanılan pek çok donatı elemanının sağlaması gereken asgari koşullar standartlarla belirlenmiştir.
Peyzaj mimarlığında kullanılan kentsel donatı elemanlarındaki standartların peyzaj mimarlığının tasarım ilkelerine etkisi konusunda neler söylemek istersiniz?
Tasarıma dayalı herhangi bir disiplinde yapılabilecek uygulamaların sınırı yoktur. Ancak bu anlamda standartlar malzeme özellikleri, boyut vb. açılardan sınırlayıcı olabilmektedir. Standartlara uyum söz konusu olduğunda tasarlanan ürünün güvenilirliği, dayanıklılığı ve boyutları ön plana çıkmaktadır. Ülkemizde peyzaj mimarlığında kullanılan hem tasarım anlamında iyi hem de standartlara uygun donatı elemanları üretildiğini görmekteyiz.
Peyzaj mimarlığında ergonomik standartlara uygunluğun önemi nedir? Ülkemizde bu yönde uygulamada olan standartlardan bahseder misiniz?
Peyzaj mimarlığı alanında kullanılan standartlarda ergonomi bağlamında herhangi bir özellik yer almamakla birlikte insanların gün içinde uzun süreler kullanacağı bank, kamelya, piknik masası gibi donatı elemanlarında bu husus boyutlarla sağlanmaktadır.
Özellikle kamusal alandaki peyzaj uygulamalarında en çok karşılaştığınız olumsuzluklar nelerdir? Bu olumsuzlukların insan sağlığı ve güvenliğine etkisi nedir?
Kamusal alanlarda en çok karşılaşılan olumsuzluklar zarar görmüş donatı elemanlarıdır. Buna ek olarak çocuk oyun alanlarında ve açık hava egzersiz donanımında, donatılar arasında gerekli mesafelerin bırakılmadığını ve donatıların veya kurulu olduğu zeminin tahribata uğradığını görmekteyiz. Tahrip edilmiş bank, çöp kovası vb. donatıların kullanıcıların alanın güvenliğine ilişkin algılarını etkilemekte, alan güvensiz algılandığı için çekiciliğini yitirmektedir. Oyun alanı elemanları ve egzersiz donanımında meydana gelen tahribat ve mesafelerin uygun olmaması ise çarpışma, vücut uzuvlarının (parmak, giysi vb.) sıkışması ve zeminden kaynaklanan yaralanmalara sebebiyet vermektedir.
“Optimum aydınlatma sağlayacak donatı seçimi hem estetik hem de fonksiyonel açıdan önemlidir”
Peyzaj Mimarlığı çalışmalarında hem estetik hem de fonksiyonel anlamda etkili olan aydınlatmalarda standartlı ürün kullanımının önemi nedir? Bu ürünlerin denetimleri için neler yapılabilir?
Peyzaj tasarımı açısından ele alındığında bir alanın güvenli olarak algılanmasında aydınlatmanın yeterli olması da büyük önem taşımaktadır. Ayrıca alanda vurgulanmak istenen noktalar yine aydınlatma ile ön plana çıkarılabilmektedir. Aydınlatmanın yönlendirici etkisi de bulunmaktadır. Bu nedenle optimum aydınlatma sağlayacak donatı seçimi hem estetik hem de fonksiyonel açıdan önem taşımaktadır.
Dekoratif amaçlı kullanılan aydınlatma armatürleri wallwasher tipi çeşitli renkte ışıklandırmayı duvara yansıtarak çoğunlukla bina dış cephesini renklendirmede kullanılan aydınlatma armatürleri olabileceği gibi bina içinde gömme olarak kullanılan ya da abajur diye tanımlanan taşınabilir aydınlatma armatürlerinin yanı sıra havuzlarda doğru yapılan ışıklandırma ile birlikte görsellik sunarak renklendirme amaçlı kullanılan aydınlatma armatürleri de örnek olarak verilebilir. Aydınlatma armatürlerinin güvenlik özelliklerinin tanımlandığı genel standardımız TS EN 60598-1 olmakla birlikte her ürün grubu için TS EN 60598-2 serisi olan ayrı standartlar mevcuttur. Söz konusu bu standartlar ürünlerin kullanımı, montajı, bakımı esnasındaki genel kuralları kapsar. Ayrıca elektriksel, mekanik ve yapısal güvenlik kuralları ile birlikte led teknolojisinin hayatımıza girmesiyle önem kazanan bir konu olan fotobiyolojik güvenlik (güvenlik kuralları lamba ve lamba sistemlerinin göze ve tene zararı açısından risk grubunu tanımlamaktadır) kurallarını da içermektedir.
Aydınlatma armatürleri ürün denetimlerinin piyasa ayağı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülmekte olup TSE belgesine sahip ürünler için kurumumuz tarafından da denetimler gerçekleştirilmektedir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın piyasadan numune alarak Ankara ve Gebze’de bulunan TSE laboratuvarlarına gönderdiği numuneler, ilgili standardın kurallarına göre test edilmektedir. Hazırlanan muayene ve deney raporları yine bakanlığa gönderilmekte ve gerekli değerlendirme bakanlıkça yapılmaktadır. Ayrıca TSE belgesine sahip olan firmalar için belgelendirme müdürlüklerimizdeki uzman arkadaşlarımız gerek piyasadan gerekse üretim yerinden örnekleme usulü numune almakta ve laboratuvarlarımızda deneye tabi tutulmaktadır. Bu nedenle üretim yapan firmaların ilgili standarda uygun olarak üretim yapması, armatür içinde kullanılan sürücü, kablo vb. bileşenlerin de ilgili güvenlik kurallarına göre belgeli olması çok önemlidir.
| Üretimin yanı sıra aydınlatma armatürleri için yarı mamül veya bitmiş ürün ithal eden firmaların da ilgili standartlara uygun olan ürünleri ithal etmeleri piyasa denetim ve gözetimi gereklilikleri açısından oldukça önem arz etmektedir. |
Peyzaj mimarlığı çalışmaları için gerekli malzeme standartları ve çalışmaların teknik olarak düzenlenmesi konusunda yürütülen çalışmalar nelerdir?
Günlük hayatımızda karşılaştığımız neredeyse tüm ürünlerin veya bileşenlerinin bir standardı olduğu için genel bir bilgi paylaşmanın faydalı olacağını düşünüyorum. Standartlar güvenli, fonksiyonel ürünleri tarif eder. Aynı zamanda birlikte çalışabilir ekipmanlar kullanmamıza olanak sağlar. Standartları kısaca; uluslararası ticaretin ortak dili olarak tanımlayabiliriz. Dolayısıyla tüm ticarete konu ülkelerde aynı standardın belirlenmiş olması esastır. Bu amaçla ISO, IEC, CEN ve CENELEC gibi dünyada ve Avrupa’da standardizasyon teşkilatları kurulmuş ve TSE olarak ülkemiz adına bu kuruluşların tam üyesiyiz. Bu teşkilatlar bünyesinde hazırlanan standartlara her ülkenin olduğu gibi ülkemizin de katkı sunma hakkı bulunmaktadır. Ayna komite veya milli teknik komite diye isimlendirdiğimiz komitelere özellikle üreticilerimizin katılımı ile kendi sektörlerinde hazırlanmakta olan standartlara görüş vererek ülkemiz üretim kabiliyetlerine uygun standartlar çıkmasını sağlamaları önemlidir. Ortak akılla oluşan uluslararası standartlar ülkemizde de uyumlaştırılmakta dünya ticareti ile entegre olmada önemli bir aşama sağlanmaktadır. Tüm dünyanın katkı ve uzlaşısı ile hazırlanan standartlar tüketici ve çevreyi koruma noktasında da kritik öneme sahiptir. Tüm sektörlerde uluslararası standart hazırlık süreçlerine katkı sunma; standartlara yön verme çağrımızı buradan yinelemiş olayım.
Peyzaj tasarımında önemli bir argüman olan süs havuzları hakkında neler söylemek istersiniz? Bu havuzların standartları ile ilgili yürütülen bir çalışma var mı?
Kamusal alanda kullanılan büyük süs havuzları hazır olarak satılan ürünler olmadığı, plana ve tasarım projesine dayalı olarak yerinde uygulandığı için doğrudan bir süs havuzu standardı bulunmamaktadır. Bu nedenle uygulamada kullanılan motor, döşeme, vana ve tesisat bileşenleri gibi her malzemenin belgelendirilmiş olması önem taşımaktadır.
Son olarak neler söylemek istersiniz?
Gelişmiş ülkelerde, temel ihtiyaçların karşılanmasından ziyade; ne kadar estetik karşılandığı ve ne kadar çevreci olarak çözümlendiği önem kazanmaktadır. Peyzaj mimarlığının bu minvalde ülkemizde önemli rolü olduğunu ifade etmek isterim.
Bir cevap yazın