Makine Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Prof. Dr. İbrahim Atmaca, Havuz&Sauna Dergisi’ne verdiği röportajda insanın can güvenliğini sağlayacak ve havuz standardında mevcut her konuyu projelendirme, uygulama görevinin makine mühendisinin sorumluluğunda olduğunu belirtti. Atmaca, bir havuzun yapımında makine mühendisinin yapacağı teknik değerlendirmeler ile göstereceği yolun son derece önemli olduğuna vurgu yaptı.
Meslekteki hikayeniz Uludağ Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde başlıyor. Meslekle nasıl tanıştınız? Dünden bugüne kariyer hikayenizi bizlerle paylaşır mısınız?
1979 yılı Antalya doğumluyum. Orta öğretimimin son yıllarına tekabül eden 1990’lı yılların ortasında, özellikle Antalya olmak üzere ülkemizde turizm tesisi öncelikli endüstriyel binalarda yapılaşma yoğunluğu başladı ve bu binalar ile birlikte de iklimlendirme terimi daha fazla telaffuz edilir oldu. Biraz araştırdığımda iklimlendirme üzerine çalışabileceğim düşüncesiyle Makine Mühendisliği bölümünü tercih ettim. 1995 yılında Uludağ Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde yükseköğrenimime başladım. Üniversite öğrenciliğim sırasında iklimlendirme sistemleri üzerine çalışma amacım doğrultusunda tüm seçmeli ders ve projelerimi ısıtma-soğutma-havalandırma ve tesisat üzerine yoğunlaştırdım ve 1999 yılında mezun oldum. Dersler, özellikle de öğrenciliğim sırasında yapmış olduğum iklimlendirme projelerindeki başarım bana akademisyenlik kapsını açtı ve 2000 yılında Uludağ Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik Anabilim Dalında Araştırma Görevlisi olarak göreve başladım. 2002 yılında Termodinamik Anabilim Dalı’ndan yüksek lisans ve 2006 yılında da doktora derecelerimi aldım. 2007 yılında Antalya’ ya dönüş yaparak, Akdeniz Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik Anabilim Dalı’na Yardımcı Doçent olarak atandım. 2014 yılında doçent, 2020 yılında da profesör oldum. Bilimsel alanda güneş enerjisi destekli absorpsiyonlu soğutma sistemleri, güneş enerjisi destekli ısı pompası sistemleri, iklimlendirilen ortamlarda ısıl konfor ve iç hava kalitesi, nanoakışkanların çeşitli ısıl uygulama alanları, binalarda ısı yalıtımı ve enerji verimliliği, evaporatif soğutma ile iklimlendirme sistem verimlerinin iyileştirilmesi konularında çalışmalar yapmaktayım. Akdeniz Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümünde Termodinamik Anabilim Dalı Başkanı olarak profesyonel meslek yaşantımı sürdürmekteyim. Aynı zamanda Makine Mühendisleri Odası Antalya Şube 14. Dönem Yönetim Kurulu Başkanı ve Türk Tesisat Mühendisleri Derneği (TTMD) Yönetim Kurulu Üyesiyim.
Havuz sektörüne bütün olarak baktığımızda, bir havuzun yapım aşamasından işletmesine kadar pek çok mühendislik disiplinini görebiliyoruz. Makine mühendisliğinin bu süreçteki yeri ve önemi nedir?
Bir havuzun yapımında makine mühendisinin yapacağı teknik değerlendirmeler ile göstereceği yol son derece önemlidir. Zira havuzun doldurma ve tahliye sistemlerinin projelendirilmesi, su filtreleme tesisatının tercihi ve bunların yerleştirme planlarının hazırlanması, günümüzün en önemli konusu olan su dezenfeksiyon sistemlerinin hem seçimi hem de projelendirilmesi konusunda yetkin mühendislik dalı makine mühendisliğidir. Bütün bunların yanı sıra havuz dairesi büyüklüğünün belirlenmesi ve bu hacmin havalandırılması ile yine bu hacimde bulunacak denge tankı gibi cihaz ve gerekli tesisatın ebatlarının belirlenmesi de makine mühendisinin görevleri arasındadır. Çok detaya girdiğimizde havuzun betonarme yapısında açılması gereken oyukların büyüklükleri ve konumları dahi mesleğimizin konusudur. Makine mühendisi belirttiğimiz tüm bu tesisat ve ekipmanlarının plan, kesit ve montaj detaylarını çizerek hazırlamakta ve şantiye şartlarında projenin uygulanmasının takibini üstlenmekte, işletme sırasında da gerekli bakım ve onarımlardan sorumlu olmaktadır. İnsanın can güvenliğini sağlayacak ve havuz standardında mevcut her konuyu projelendirme, uygulama ve işletmede dikkate alma görevi de makine mühendisinin sorumlulukları arasındadır.
Ülkemizde inşa edilen yüzme havuzlarındakimekanik tesisatta, yeni teknolojik uygulamalar ile doğru ve yeterli bilgi kullanımı konusunda neler söylersiniz?
Bu hususta özellikle kapalı yüzme havuzlarının iklimlendirilme ve havalandırılmasını önemsiyoruz. Genellikle kış mevsimlerinde tercih edilen havuzların suyunun ısıtılması ve etrafının da döşemeden ısıtılması dolayısıyla buharlaşan su miktarı yüksek olmaktadır. Bunun yanı sıra insanların havuz giriş çıkışı nedeniyle de etrafa saçılan suyun kaybı ve bu suyun buharlaşması söz konusudur. Dolayısıyla aşırı nemli bir ortam oluşmaktadır. Kapalı havuzlar çoğunlukla dış ortamdan cam yüzeyler ile ayrılmakta ve aşırı nem, camlarda buğulanma yapmaktadır. İşte tam bu noktada söz konusu ortamların iklimlendirilmesinde doğru teknolojiler ve yetkin bilgi kullanımı ile iklimlendirme sağlanması esastır. Zira havalandırma menfezlerinin havanın cam yüzeyine temasını sağlayacak şekilde tasarlanması önemlidir. Bununla birlikte gönderilen hava şartlarının psikrometrik hesaplarının buğulanmayı engelleyecek şekilde projelendirilmesi ve uygulanması da son derece önemlidir. Aksi taktirde buğulu cam yüzeyinin görselliği bozması, sürekli yağmurlama oluşturması ya da bazı yüzeylerde küflenmeye neden olması istenmeyen bir durumdur.
Havuz işletmesinde en önemli konulardan birisi de mekanik tesisatın hijyeni sağlayacak şekilde standartlara uygun olarak tasarlanmış olması. Bu noktadayüzme havuzu tesisatlarında bilgisayar destekli tasarımların sağladığı kolaylıklar nelerdir?
Bilindiği gibi havuz hijyenini sağlamak üzere ph dengeleyici, klor, yosun önleyici, berraklaştırıcı, çöktürücüler gibi kimyasallar uygulanmaktadır. Bunların ölçülerek, miktarlarının ilgili standartlara uygun halde tutulması insan sağlığı için çok önemlidir. Bu noktada da mutlaka bilgisayar destekli dozaj ve kontrol sistemlerinin tercih edilmesi gereklidir. Bahsedilen bu kimyasalların standartlarca da belirtilen oranlarda kullanılması insan sağlığı yanı sıra işletme ekonomi açısından da önem arz etmektedir. Hatta havuz sularının ters yıkama ve tahliye sularının kimyasal içerikli olması nedeniyle kanalizasyon hattına atılmadan önce mümkün olduğunca kimyasallardan arındırılması, çevrenin korunması adına önemlidir. Tüm bu sebepler ile gereksiz kimyasal kullanımına neden olmamak için otomasyona dayalı bilgisayar destekli ölçüm ve gözlemler tercih edilmelidir.
Kapalı yüzme havuzlarında uygulanan iklimlendirme projelerinde en çok nelere dikkat edilmeli? Bu uygulamalarda yapılan hatalar ne gibi olumsuzluklara yol açabilir ve hataların telafisi mümkün mü?
Klima santralinin doğru seçilmemesi, psikrometrik hesaplar doğrultusunda yapılan proje hataları aşırı nemli bir ortamın teşkiline ve bunun yarattığı handikaplara neden olmaktadır. Hatta menfezler ile havanın dağıtılmasında, homojen dağılımın sağlanması dahi çok önemli bir konudur. Üfleme ve emiş menfezlerinin mutlaka doğru konumlandırılması gereklidir. Mümkünse üfleme menfezlerinin cam önlerine, emiş menfezlerinin ise buhar kaynağı olan su yüzeylerinin üzerlerine konumlandırılmasına dikkat edilmelidir. Emiş hattı kanallarının nemli havayı taşıyacağı unutulmamalı ve paslanmaz çelik kanallar tercih edilmelidir. Projelendirmede gördüğümüz en büyük hatalar bu noktalarda olmaktadır. Kapalı havuzlarda nem santrali uygulamasının yapılmadığı durumlarda da duvar tipi, gizli tavan tipi veya döşeme tipi nem alma cihazlarının tercih edilmesi nemin dengelenmesi ve sağlıklı bir havuz ortamı oluşturulması için tercih edilebilir. Bu uygulamalarda yapılabilecek söz konusu hata veya yanlışlıklar öncelikle konforsuzluğa neden olacağı gibi süreç içinde yüzeylerde küflenmeye ve havuz çevresinde önemli tadilat gereksinimine neden olabilmektedir.
Enerjide dışa bağımlı ülkemizde enerji verimliliği yaşanabilir bir gelecek için olduğu gibi ekonomi açısından büyük bir önem taşıyor. Enerjinin yoğun kullanıldığı kapalı yüzme havuzların iklimlendirilmesinde enerji tasarrufu sağlamak için nelere dikkat edilmeli? Bu konuda çalışmalar yapıyor musunuz?
Enerji verimliliği için, havuz nem alma klima santrallerinin çapraz akışlı ısı geri kazanımlı şekilde tercih edilmesi son derece önem taşır. Zira nemi dengelemek için ısıtılan hava egzoz edilirken, görece düşük sıcaklıklı hava iç ortama alınmaktadır. Bu çapraz akımlı ısı geri kazanım sistemi ile içeri alınan taze havanın sıcaklığı ısıtma serpantini öncesi bir miktar yükseltilmekte ve enerji ekonomi sağlanmaktadır. Oda olarak sadece kapalı havuzlarda değil, tüm iklimlendirilen ortamlarda ısı geri kazanımlı havalandırma sağlanması hususunda önerilerimiz ve yaptığımız webinarlar ile eğitim çalışmalarımız bulunmaktadır.
Güneş enerjisi günümüzde pek çok alanda kullanılan önemli bir kaynak haline geldi. Yüzme havuzlarında da güneş enerjisinden daha fazla yararlanmak adına neler yapılabilir? Mevcut havuzlarda böyle bir dönüşümün sağlanması mümkün mü?
Günümüzde açık yüzme havuzlarının ısıtılması, özellikle ilkbahar ve sonbaharda havuzun kullanımını sağlamak amacıyla yaygın hale geldi. Bu ısıtma işleminin genellikle konvansiyonel yakıtlar ile çalışan kazanlar vasıtasıyla yapıldığını gözlemliyoruz. Halbuki güneş enerjisi destekli ısı pompası sistemleri ile bu ısıtmanın enerji verimli ve daha ekonomik bir şekilde yapılması mümkün görünüyor. Bahsedilen ara mevsimlerde dış ortam sıcaklığının yüksek ve güneş ışınımının hala etkin olduğu düşünüldüğünde ısı pompaları ile hibritlenecek güneş kollektörlerinin tercih edilmesi, enerji ekonomisi açısından faydalı olacaktır. Artan yakıt maliyetleri ele alındığında bu sistemlere yapılacak yatırımların amortisman sürelerinin makul olacağı düşünülmektedir. Tesisatta yapılacak basit tadilat ve eklemeler ile mevcut ısıtma sisteminden bahsettiğimiz ve önerdiğimiz bu ısıtma sistemine dönüşüm ve entegrasyon mümkündür.
Makine mühendislerinin havuz sektöründe yeterince istihdam edildiğini düşünüyor musunuz?
Makine mühendisleri bir havuzun projelendirmesi, uygulaması ve işletilmesinde görev alan meslek gruplarından biridir. Başarılı havuz projelendirmesi yapan veya şantiyelerde bu projelerin uygulamasında çalışan birçok meslektaşımız bulunmaktadır. Ancak havuzların da yoğun bulunduğu turizm tesislerinde yeterli mühendis istihdamının bulunmadığını gözlemliyoruz. Sadece havuz değil, turizm tesislerinin ısıtma-soğutma-havalandırma ve sıhhi sıcak su sistemlerinin bakım-onarım ve işletilmesinde makine mühendislerinin rolünün önemli olacağını düşünüyoruz. Havuzların işletilmesinde de hijyen kurallarının tam sağlanabilmesinin yanı sıra enerji verimli ve ideal şartlarda havuzların çalışabilmesi için makine mühendislerine ihtiyaç olduğu kanısındayız. Her ne kadar bahsettiğimiz sistemler otomasyona sahip olsa da otomasyon sistemini de yöneten ve sistemlere vakıf bir mühendisin süreçlere önemli katkılar sağlayacağı düşüncesindeyiz. Bütün bu nedenler ile turizm tesisleri öncelikli olmak üzere tüm endüstriyel binalarda makine mühendisi istihdamının sağlanması gerekmektedir.
Oda olarak havuz sektörüne yönelik eğitim çalışmalarınız var mı, ya da planlıyor musunuz?
Makina mühendisi üyelerimize yönelik odamızın Türkiye genelinde online olarak açtığı Havuz Tesisatı Mühendis Yetkilendirme kursları var. Bu kurslarda havuzlarda tasarım, planlama ve yapım, su hazırlama tekniği, kullanıcı ilişkileri ve sorumluluklar, malzeme ve ekipmanlar konularını içerecek şekilde eğitimler vermekteyiz. Bu yetkilendirme kursu haricinde havuz konusu da dahil birçok alanda hem şube, hem de odamız genelinde basın açıklamaları ve webinarlar düzenliyoruz. Hatta Covid 19 salgının başında, haziran ayında Covid-19 riskine karşı kontrollü havuz kullanımına yönelik kurallar konusunda uyarılarda bulunduk ve havuz içinde sekiz metrekarelik sosyal mesafe kuralı uygulanmasını önerdik.
Son olarak neler söylemek istersiniz?
Havuz da dahil olmak üzere binalarımızda mevcut tüm mekanik sistemlerin optimum şartlarda işletilmesi, hem konfor hem tasarruf hem de hijyen koşullarının temini için son derece önemlidir. Bu kapsamda odamızın da verdiği eğitimler ile nitelikleri yükseltilmiş meslektaşlarımıza ve yine sertifikalandırdığımız havuz operatörlerine güvenilmesini ve önerilerine sahip çıkılmasını önemsiyoruz. Bu düşüncelerle herkese özellikle yaz aylarında ekonomik, konforlu ve sağlıklı bir havuz keyfi diliyorum.
Bir cevap yazın