Mekanik tesisat ve tesisat mühendisliği, insanların yaşanabilir bir ortama kavuşmasını sağlayan en önemli hizmet dallarını oluşturuyor. Tesisat mühendisliğinin ve topluma verdiği hizmetlerin gelişmesi için kurulan, bugün farklı disiplinlerden gelen profesyonellerin ortak amaçlar için toplandığı bir dernek haline gelen Türk Tesisat Mühendisleri Derneği’nin Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. İbrahim Atmaca, Havuz&Sauna dergisine, TTMD (Türk Tesisat Mühendisleri Derneği) olarak faaliyete geçirilen sürdürülebilirlik çalışmalarından ve projelerinden, yüzme havuzu projesinde mekanik tesisat ve makine mühendisliğinin öneminden, havuz tesisatı uygulama aşamasında sık karşılaşılan sorunlardan ve yüzme havuzu iklimlendirmesinde enerji verimliliğinden bahsetti.
Yapı sektörü küresel bazda büyümeye ve gelişmeye devam ediyor. Sektörün sürekli gelişimi, çevresel koşulların ve ekolojik dengenin korunmasına yönelik kaygıları da ortaya çıkarıyor. Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Paris İklim Anlaşması çevresel sürdürülebilirlik konusunda birçok yasal zorunluluğu da beraberinde getirdi. Türk Tesisat Mühendisleri Derneği olarak faaliyete geçirdiğiniz ya da planlamış olduğunuz sürdürülebilirlik çalışmalarınızdan ve projelerinizden bahsedebilir misiniz? Bu bağlamda faaliyete geçirdiğiniz çalışmaların ve düzenlemelerin sektöre etkisi nedir?
TTMD’nin hedefi; öncelikle profesyonel hizmet veren meslektaşlarımızla, yeni mezun mühendisler ve bu meslekte yetişmek isteyen öğrencilerin uygulama alanındaki eğitimlerine, araştırmalarına, bilgi ve teknoloji transferine katkıda bulunmak, gerekli iletişim ve tartışma ortamını sağlamak, üniversitelerin ve araştırma kurumlarının mesleğimizle ilgili araştırmalarına destek olmak ve üniversite-sanayi iş birliğini geliştirmektir. Tesisat sektörü ile ilgili doğru ve çağdaş bilgiler içeren “El Kitapları”nın yayınlanması ve “Uygulama Kuralları”nın eklenmesi de temel hedeflerimizdir. Bunların daima güncel tutulması ise dinamik, ilgili ve sürekli işleyen komite ve komisyonlarca gerçekleştirilmektedir.
Mesleğimizi uygularken ülkemizin gelişimine katkıda bulunmak, bu bağlamda insanların zamanının %80-90’ını geçirdiği değişik yapılarda sağlıklı, güvenli, hijyenik, konforlu yani yaşanabilir ortamlar yaratmak; doğanın imkanlarını da kullanarak enerjiyi etkin ve çevreyi koruyan çözümler üretmek ve bu amaçlar doğrultusunda dayanışmak, diğer meslek ve uzmanlık grupları ile eşgüdüm içinde hareket etmek esas hedeflerimiz arasında yer alıyor.
Ayrıca, TTMD çatısı altında görev yapan teknik komitelerin yeniden yapılandırılmasıyla ilgili çalışmalar yürütülmeye başlanmıştır. Tüm teknik komitelerin proje tasarımından binanın işletmeye alınmasına kadar olan tasarım- danışmanlık- imalat – işletmeye alma süreçlerini ele alarak çalışacak şekilde yeniden kurgulanması için adımlar atılmıştır. Teknik komitelerimizde bulunan uzman mühendislerimizin katkılarıyla sektörümüzün ihtiyaç duyduğu ve eksik kalmış konuların tekrardan gözden geçirilmesi sağlanacaktır. Proje gelişim sürecinde bütün teknik komitelerimizin birbirlerine geri beslemelerde bulunup gerektiğinde birbirlerine itici güç olmaları sağlanacak ve bütünleşik bir iş birliği içinde çalışmaları sağlanacaktır.
Haziran 2021’de göreve başlayan Türk Tesisat Mühendisleri Derneği 15. Dönem Yönetim Kurulu, yürütülecek çalışma ve faaliyetlerde ana tema olarak Küresel Isınma ve İklim Değişikliği konusunun önemini vurgulama kararı aldı. Özellikle artan karbon salınımına bağlı iklim değişikliği ve ortaya çıkan küresel afetlere dikkat çekmeyi hedefleyen TTMD 15.Dönem Yönetim Kurulu, bu sayede toplumsal bilinç ve farkındalığı yaratmayı amaçlıyor.
Dünyadaki mevcut kaynakların etkili ve verimli şekilde kullanımının gün geçtikçe daha çok önem kazanması ile birlikte; sürdürülebilir, teknolojik, enerji verimli ve inovatif çözümlere ihtiyaç duyuluyor. Bu bağlamda sizler de dernek olarak, 20-23 Eylül tarihleri arasında, sektör paydaşlarına bilincin artırılması yönünde “Gelecek ve HVAC Sistemleri” konu başlıklı, TTMD XV Uluslararası Yapıda Tesisat Teknolojileri Sanal Sempozyumu’nu düzenlediniz. Sempozyumun içeriği ve detayları hakkında bilgi verir misiniz?
“Gelecek ve HVAC Sistemleri” başlığını taşıyan TTMD XV Uluslararası Yapıda Tesisat Teknolojileri Sempozyumu 20-23 Eylül 2022 tarihleri arasında sanal olarak gerçekleştirildi. Covid-19 pandemisi ile başkalaşan yeni yaşama koşullarımızda, HVAC sistemlerinde tüm ezberlerin bozulduğu, bütün bilgilerin sil baştan gözden geçirilerek yeni normallerde yaşayacağımızın belirlenmeye çalışıldığı bu dönemde, tüm kapalı alanlar nasıl daha yaşanabilir hale getirilebilir konusu gündeme getirildi.
Gelecekte benzeri ya da hiç öngörülemeyen yeni ve bambaşka koşullarla karşılaşma olasılıklarına hazır olunabilmesi de bugünden başlayarak çalışılması gereken bir konudur. Ancak iklim değişikliği gerçeği pandemi ile bir kenara itilemez. Bu nedenle de bugüne kadar üstünde çok emek verilerek çalışılmakta olan enerjinin etkin kullanımı, iç hava kalitesi/iç çevre kalitesi, yenilenebilir enerji kullanımı, modelleme, data ve simülasyon, dijitalleşme, yerel iklim koşulları ve buna bağlı sistem tasarım yaklaşımları, esnek sistem çözümleri konuları da önemini kaybetmiş değildir. İçinde bulunduğumuz koşullar özellikle çevre ve mekanik tesisat konusunda çalışan profesyonellere her zamankinden daha büyük bir sorumluluk yüklemektedir. XV. Uluslararası Yapıda Tesisat Sempozyumu bu konularda çalışan akademisyen, mühendis, mimar, meslek çalışanı, üretici, müteahhit ve tasarımcının bilgi alışverişi yapmalarına olanak sağlayacak bir platform vazifesi görmüştür.
“Havuz projesi mekanik tesisatında, uzman bir makine mühendisinin teknik değerlendirmesi ile uygulamaya geçilmesi son derece önemli”
Yüzme havuzu projelendirme ve gerçekleştirme disiplinlerarası bir konu. Yüzme havuzu projesinde mekanik tesisat ve makine mühendisliğinin önemi nedir? Bu konuda yeterli farkındalığa sahip olduğumuzu düşünüyor musunuz?
Bir havuzun projelendirmesinde mekanik tesisat konusunda uzman bir makine mühendisinin yapacağı teknik değerlendirmeler ile uygulamaya geçilmesi son derece önemlidir. Günümüzün en önemli konusu olan su dezenfeksiyon sistemlerinin hem seçimi hem de projelendirilmesi, havuzun doldurma ve tahliye sistemlerinin projelendirilmesi ile su filtreleme tesisatının tercihi ve bunların yerleştirme planlarının hazırlanması hususunda yetkin mühendislik dalı makine mühendisliğidir. Sadece bunlar değil, havuz dairesi ebatının belirlenmesi ve bu hacmin havalandırılması ile yine bu hacimde bulunacak denge tankı gibi cihaz ve gerekli tesisatın ebatlarının belirlenmesi de makine mühendisinin görevleri arasındadır. Havuzun betonarme yapısında açılması gereken oyukların büyüklükleri ve konumları da mesleğimizin konusudur. Tüm bu tesisat ve ekipmanlarının plan, kesit ve montaj detaylarını çizerek hazırlamak ve şantiye şartlarında projenin uygulanmasının takibini üstlenmek, işletme sırasında da gerekli bakım ve onarımlardan sorumluğu da makine mühendisine aittir. İnsanın can güvenliğini sağlayacak ve havuz standardında mevcut her konuyu projelendirme, uygulama ve işletmede dikkate alma görevi makine mühendisinin sorumlulukları arasında olduğu için meslektaşlarımız bu sorumlulukların gereği olarak yeterli farkındalığa sahiptir.
“Havuz tesisatı uygulama aşamasında en sık karşılaşılan sorunlar, kapalı yüzme havuzlarının iklimlendirilmesi ve havalandırılmasıdır”
Daha önce havuz projesinde yer aldınız mı? Yüzme havuzu projelerinde, havuz tesisatı uygulama aşamasında en sık karşılaşılan sorunlar nelerdir? Bu konuda ne gibi çözüm önerileri sunulabilir?
Yüzme havuzu projelerinde, havuz tesisatı uygulama aşamasında en sık karşılaşılan sorunların başında kapalı yüzme havuzlarının iklimlendirilme ve havalandırılması gelmektedir. Kış mevsiminde tercih edilen bu havuzların hem suyunun ısıtılması hem de etrafının döşemeden ısıtılması dolayısıyla buharlaşan su miktarı hayli yüksektir. Su kaybı bununla da sınırlı değildir. İnsanların havuz giriş çıkışı sırasında etrafa saçılan su ve bu suyun buharlaşması da mevcuttur. Haliyle kapalı yüzme havuz ortamı aşırı nemlidir. Bu havuzlar çoğunlukla dış ortamdan cam yüzeyler ile ayrılmakta ve aşırı nem, camlarda buğulanma yapmaktadır. Bu nedenle kapalı yüzme havuzu ortamlarının iklimlendirilmesinde doğru teknolojiler ve yetkin bilgi kullanımı esastır. Özellikle havalandırma menfezleri havanın cam yüzeyine temasını sağlayacak şekilde dizayn edilmelidir. İçeriye verilen hava şartlarının psikrometrik hesaplarının buğulanmayı engelleyecek şekilde yapılması da söz konusu sorunu gidermede önemlidir. Buğulu cam yüzeyi hem görselliği bozması hem de devamlı damlama oluşturması hatta yüzeylerde küflenmeye neden olması nedeniyle istenmeyen bir durumdur. Klima santralinin seçiminde ya da psikrometrik hesaplarda yapılabilecek hatalar aşırı nemli bir ortamın oluşmasına ve bunun neden olabileceği ve yukarıda sıralanan birçok olumsuz etkiye neden olabilmektedir. Menfezler ile havanın dağıtılması da son derece önemlidir. Dağılımın homojenliği muhakkak sağlanmalıdır. Üfleme ve emiş menfez konumlarına da özen gösterilmelidir. Mümkün olduğunca üfleme menfezleri cam önlerine, emiş menfezleri ise su yüzeylerinin üzerlerine konumlandırılmalıdır. Nemli havayı taşıyacağından emiş hattı kanalları paslanmaz çelik malzemeden imal edilmelidir. Kapalı havuzlarda nem santrali uygulamasının yapılmadığı durumlarda da duvar tipi, gizli tavan tipi veya döşeme tipi nem alma cihazlarının tercih edilmesi nemin dengelenmesi ve sağlıklı bir havuz ortamı oluşturulması için tercih edilebilir. Bu uygulamalarda yapılabilecek söz konusu hata veya yanlışlıklar öncelikle konforsuzluğa neden olacağı gibi süreç içinde yüzeylerde küflenmeye ve havuz çevresinde önemli tadilat gereksinimine neden olabilmekte. Projelendirmede gördüğümüz en büyük hatalar bu noktalarda oluyor.
“Kapalı yüzme havuzlarında enerji verimliliği için de önlem almak şart”
Enerji verimliliği konusu hem yaşanabilir bir gelecek açısından hem de ekonomik açıdan oldukça önem arz eden bir konu. Yüzme havuzu iklimlendirmesinde enerji tasarrufu sağlamak noktasında ne gibi yöntemler uygulanabilir? Bu konuda yürütmüş olduğunuz çalışmalar mevcut mu?
Özellikle turizm sektöründe ilkbahar ve sonbaharda havuzun kullanımını sağlamak amacıyla açık yüzme havuzlarının ısıtılması artık tercih edilmektedir. Havuz ısıtılması da başta doğalgaz olmak üzere çeşitli yakıtlar ile çalışan kazanlar ile gerçekleşmektedir. Isı pompalarının kullanımının da havuz ısıtma da günden güne tercih edildiğini görmekteyiz. Güneş enerjisi destekli ısı pompası sistemleri ile bu ısıtmanın enerji verimli ve ekonomik bir şekilde yapılması mümkündür. Ara mevsimlerde çevre hava sıcaklığının yüksek ve hala etkili güneş ışınımı olduğundan ısı pompaları ile melezlenebilecek güneş termal sistemler enerji verimliliği sağlayacaktır. Günden güne yükselen yakıt maliyetleri karşısında işletmeler artık yatırım için amortisman sürelerini sorun etmemektedir. Mevcut sistemlerin önerilen bu sistemlere dönüşüm ve entegrasyonu da basit tadilat ve revizyonlar ile mümkündür. Kapalı yüzme havuzlarında enerji verimliliği için de önlem almak şarttır. Bu kapsamda ısı geri kazanımı yapılmasını önemsiyoruz. Enerji ekonomisi için, nem alma için kullanılan klima santrallerinde çapraz akışlı ısı geri kazanım cihazları yer almalıdır. Nemi dengelemek için ısıtılan hava dışarı atılırken, dış ortamdaki soğuk hava içeriye alınmaktadır. Isı geri kazanım sistemi ile içeri alınan taze havanın sıcaklığı ısıtma serpantinlerine girmeden önce bir miktar yükseltilmekte ve verimlilik sağlanmaktadır.
“TTMD, çok sayıda uluslararası kuruluşlara üye ve detaylı çalışmalar yürütüyor”
TTMD olarak, kobi ve STK işbirlikleriyle yurt dışında da birçok proje çalışması yürütüyorsunuz. Gerçekleştirmiş olduğunuz projelerden kısaca bahseder misiniz? Dernek olarak yürüttüğünüz güncel çalışmalara ve önümüzdeki dönemde gerçekleştireceğiniz projelere değinir misiniz?
TTMD bugün, 2000’i aşkın üyesi ile farklı disiplinlerden gelen profesyonellerin ortak amaçlar için toplandığı bir dernek haline gelmiştir. TTMD merkezi Ankara’da olmak üzere Adana, Antalya, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Samsun, gibi illerimizde 15 adet temsilciliği bulunmakta. Derneğimizde dış ilişkiler, eğitim, enerji, yayın gibi komisyonların yanı sıra dijitalleşme, enerji depolama ve ısı pompası, IBPSA, AEE Türkiye, BİD, Covid-19, su, eşitlik, küresel ısıma ve iklim değişikliği gibi çok sayıda komite çalışması yürütülüyor.
TTMD; ASHRAE, REHVA, CLIMAMED gibi çok sayıda uluslararası kuruluşa üye olarak yurtdışından bilgi transferi konusunda detaylı çalışmalar yapmakta. Aynı zamanda yürüttüğümüz AB Projeleri de bu çalışmalara katkı vermektedir.
“TTMD’nin bu dönemki en önemli hedefi; karbon salınımına bağlı iklim değişikliği ve küresel afetler konuları üzerine toplumsal bilinç ve farkındalık yaratmak”
Son olarak neler söylemek istersiniz?
İfade ettiğimiz üzere TTMD’nin bu dönemki en önemli hedefi; artan karbon salınımına bağlı iklim değişikliği ve ortaya çıkan küresel afetlere dikkat çekmek, konu üzerine toplumsal bilinç ve farkındalık yaratmak. Havuz sektöründe de gerek kapalı havuzlarda gerekse artık yoğun olarak tercih edilen açık havuzların ısıtılmasında yoğun bir şekilde karbon emisyonu yüksek yakıt esaslı çözümler kullanılıyor. Sektörde ısı pompalarının yaygınlaşmasını sağlamak, yenilenebilir enerjiye dayalı çözümlerin üzerine yoğunlaşmak bu problemin çözümüne katkı sağlayacaktır. Karbon salınımı düşük, çevreci çözümler hedefine hızla koşmamız gerektiği unutulmamalıdır.
Bir cevap yazın