“Havuzlarda Direkt veya Dolaylı Temasa Karşı Önlem Alınması Son Derece Önemli”
En sık karşılaşılan havuz kazalarından biri de elektrik tesisatından kaynaklı problemlerdir. Elektrik Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Tamer ile havuz, SPA, sauna, peyzaj alanları gibi mekânlarda güvenlikli elektrik sistemlerinin kurulmasının önemini, oda olarak bilincin oluşması noktasında gerçekleştirdikleri çalışmalarını konuştuk.
Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz? Kendinizden ve Elektrik Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’nin çalışmalarından kısaca bahseder misiniz?
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) İzmir Şubesi 34. Olağan Genel Kurulu’nda sonrası yapılan görev paylaşımın yapıldığı Ocak 2022’den bu yana EMO İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini sürdürüyorum. 1954 yılında 6235 sayılı TMMOB yasası kapsamında kurulan Odamız, Anayasa’nın 135. maddesinde tanımlanan kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşudur. Elektrik, Elektronik, Kontrol ve Biyomedikal Mühendislerini bünyesinde barındıran EMO, 14 şubesinin yanı sıra, il ve ilçe temsilcilikleriyle ülke genelinde geniş bir örgütlenme ağına sahiptir. İzmir Şubemiz ise EMO’nun toplumun ve üyelerinin yararının aynı anda korumaya dayalı çalışma ilklerini kapsamında mesleki çalışmalarını sürdürmektedir. Meslek alanlarımıza giren konularda can ve mal güvenliğinin sağlanmasına yönelik çalışmalar yürütülmesi öncelikli hedefimizdir. Bu hedefler doğrultusunda her dönem meslek içi eğitimlerin yanından bilimsel ve teknik etkinlikler düzenleyerek, ülkemizin mühendislik birikimini artırmaya, gelişmelere ilişkin kamuoyunu ve karar vericileri uyarmaya çalışıyoruz.
Havuz tesisatları başta olmak üzere, SPA, sauna, peyzaj alanları gibi mekanlarda üst düzey güvenlikli elektrik sistemlerinin kurulması neden önemlidir? Bu sistemlerin kuruluşunda nelere dikkat edilmeli?
Ne yazık ki, meslek örgütümüzün tüm çabalarına ve uyarılara rağmen, ülkemizdeki ölümlü kazaların bir kısmı elektrikten kaynaklı sorunlardan oluşuyor. Elektrik kullanılan tüm yaşam alanları doğal olarak risk barındırmakla birlikte; ıslak alanlarda bu risk artmaktadır. Özellikle yaz aylarından elektrik çarpması kaynaklı sayılar yükselmektedir. Bu kazalar, havuz, sauna, hamam gibi alanlarda yaşanabildiği gibi peyzaj alanlarında veya parklardaki süs havuzlarında da meydana gelebilmektedir. Öncelikle can güvenliği sağlanmasının temel koşulu bu tesislerin uzman bir elektrik mühendisi tarafından projelendirilmesi ve imalatlarından bir elektrik mühendisinin gözetiminde gerçekleştirilmesidir. Söz konusu projelerin ülkemizdeki mevzuat uyum yeterli değildir, mutlaka uluslararası teknik standartlara uygun olarak tesis edilmeleri gerekir. Can ve mal güvenliğini sağlamanın diğer önemli koşulu ise bu tesislerin düzenli olarak bakımının yapılması ve periyodik olarak bağımsız denetimden geçmesidir.
Elektrik mühendisliğinin, birçok disiplinin bir arada hizmet verdiği projeler arasında yer alan havuz projelerindeki yeri ve önemi nedir? Bu konuda yeterli farkındalığa sahip miyiz?
Yapı alanında çalışan elektrik mühendisleri diğer meslek gruplarıyla birlikte çok disiplinli bir çalışma yürütüyor. Ancak temel sorun havuzların mühendislik hizmeti almadan projelendirilmesi ve tesis edilmesidir. Elektrik mühendisliği hizmetinin eksik olması ve gelişigüzel imalat, estetik olarak güzel görünen çoğu havuzu riskli hale getirmektedir. Ne yazık ki, ülkemizde yürürlükte bulunan yönetmelikler risklerin ortaya çıkmasındaki temel etkenlerden biridir. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’nde havuz benzeri bu alanlar için açık hükümler yer almamaktadır. Bizim can güvenliği için riskli olarak gördüğümüz ve her yaz onlarca insanımızı kaybetmemize neden olan elektrik tesisatları yönetmeliğe uygun olarak kabul edilmektedir.
Ülkemizde havuz elektrik tesisatlarının standartlara uygunluğu konusunda neler söylemek istersiniz? Bu alanda oda olarak ne gibi çalışmalar yürütüyorsunuz?
Bu konuda temel sorumluluk, EMO tarafından 31 Mayıs 2005 tarihinde ulusal ve uluslararası standartlara uygun olarak hazırlanan ve gönderilen Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’ni tüm çabalarımıza ve aradan geçen 17 yıla rağmen yayımlamayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndadır. Hazırladığımız taslak yönetmelikte, bugün sorun olarak karşımıza çıkan özellikle süs havuzlarının tesisatı ve güvenlik önlemlerine ilişkin önemli detaylar bulunmaktadır. Yönetmelik uluslararası standartlara uygun olarak güncellenmediği için sağlıklı bir çalışma yürütülememektedir.
Diğer bir sorumluluk ise belediyelere düşmektedir. Her ne kadar mevcut Elektrik İç Tesisler Yönetmeliği’nde havuzlara ilişkin detaylar yer almasa da sorununun çözümüne yönelik belediyelerin inisiyatif alması gerekir. Başta belediyelerin sorumluluğunda olan park, bahçe ve süs havuzları olmak üzere, bu alanların “TS HD 60364-7-702 Binalarda Elektrik Tesisatı Bölüm 7- Özel Tesisat veya Mahaller için Kurallar Kısım 702-Yüzme Havuzları ve Diğer Havuzlar” standardına uyumu sağlanmalıdır. Kablolama sistemi, donanım seçimi ve montajı, priz, armatür seçiminde standarda uyulmalı, elektriksel donanım ve cihazlar direk veya dolaylı temasa karşı koruyacak şekilde önlem alınmalıdır. Yeni yapılacak bu tesisler için ise yönetmelik hükümleri yeterli kabul edilmeyerek, ilgili uluslararası standartlara uygunluk sağlanmalıdır. Odamız ve şubemiz konuya ilişkin hemen hemen her yaz başında basın açıklamaları yaparak, uyarıda bulunmakta ve kamuoyunda farkındalık yaratmaya çalışmaktadır. Tüm çabamıza rağmen aradan geçen 17 yılda Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’nde değişiklik yapılmasını sağlayamadık. Üyelerimiz arasında konuya ilişkin duyarlılık ve farkındalık yüksek seviyededir. Bu alanda hizmet veren sektör temsilcilerini, can güvenliği için maliyettin yükselmesini göze alarak, standartlara uymaya davet ediyoruz.
“Elektrik tesisatında sonradan yapılacak değişiklikler ve tamiratlarda da mutlaka standartta uyum sağlanmalıdır”
Yüzme havuzlarında aydınlatmadan mekanik tesisatların kullanımına kadar pek çok alanda kullanılan elektrik tesisatlarında periyodik bakım ve kontrollerin önemi nedir? Aynı konunun meydan, park, bahçelerdeki aydınlatmalar için öneminden de bahseder misiniz?
Daha önce vurguladığım gibi doğru projelendirme ve projesine uygun tesisi etme aşamaları yalnızca başlangıç olarak kabul edilmelidir. Ancak periyodik bakım ve kontrollerin yapılması durumundan bu tesislerin can güvenliğini tehlikeye atmadan hizmet vermesini sağlayabilir. Elektrik tesisatında sonradan yapılacak değişiklikler ve tamiratlarda da mutlaka standartta uyum sağlanmalıdır. Periyodik kontrollerde eksikleri tespit edilen tesislerin kullanılması da engellenmelidir. Bu süreç için de zorlayıcı bir mevzuat düzenlemesi bulunmamaktadır. Bu noktada özellikle Ege ve Akdeniz bölgesindeki yerel yönetimler daha fazla sorumluluk düşmektedir. Su altındaki ve su ile temas ihtimali bulunan tüm elektrik tesisleri ve tesisatları mutlaka periyodik kontrolden geçirilmelidir. Biz EMO olarak uzman üyelerimizle birlikte bu kontrollerin yaşama geçirilmesi için görev almaya hazırız. Ancak havuz işletmeciliği veya bakım hizmeti veren sektör temsilcilerine de çağrı yapmak isterim. Zorunluluk olmasa da havuzlarda sezona hazırlık çalışmaları kapsamında bir elektrik mühendisinin yapacağı kontrolün hayat kurtaracağı unutulmamalıdır.
Yüzme havuzlarındaki elektrik tesisatlarında sizin de zaman zaman karşılaştığınız uygulama hatalar ve çözüm önerileriniz nedir?
Havuzlarda direk veya dolaylı temasa karşı önlem alınması son derece önemlidir. Daha önce vurguladığım gibi bu konu mühendislik seviyesinde bilgi gerektirir. Elektrik mühendisleri dışındaki meslek mensuplarının önerileriyle gerçekleştirilen tesisat değişiklikleri risklidir. Şöyle ki, su içinde kalan bölümlerde kablo eklerinin yapıldığı örneklere bile rastlanmaktadır. Bu ekler, standart dışı işçilik ve standart dışı malzemelerle yapıldığı için tehlike saçmaktadır. Ek kablo kullanılmasına izin verilmemelidir. Havuzda kullanılan aydınlatma armatürlere gerilimi sağlayan trafolar mutlaka sudan uzak konumlandırılmalıdır. Özellikle süs havuzlarında standart şebeke gerilimiyle çalışan pompalar ve aydınlatma armatürleri kullanıldığına rastlıyoruz. Bu havuzlardaki suya temas eden çocukların hayatını kaybettiği çok sayıda vaka yaşanmaktadır. Bu kazalardan artık ders çıkarılması ve önlem alınması gerekir.
Son olarak neler söylemek istersiniz?
Geçmişte risk yaratan ve ölümlü kazalara yol açan sorunların büyük bölümünü; gelişen teknolojiyle birlikte bugün etkisiz hale getirmek mümkündür. Ancak bu önlemlerin yaşama geçmesi için kazaları fıtrat olarak nitelendiren ve önlemleri maliyet unsuru olarak değerlendiren zihniyetle mücadele etmemiz gerekir. Hemen hemen her alanda önlenebilir kazalarının sık yaşandığı ülkemizin de can güvenliğinden tasarruf edilemeyen bir dönemin başlaması için hep birlikte mücadele etmeliyiz.
Bir cevap yazın